Powiat
Ostrowski
z dziejów powiatu ostrowskiego na tle Mazowsza i Polski
rok
|
wydarzenie
|
---|---|
10000-9000
|
Lat temu przybyły na omawiany teren schyłkowo - paleolityczne grupy koczowniczych myśliwych polujących na: mamuty. woły piżmowe, renifery, jelenie polarne.
|
8000- 6000
|
Przed tyloma laty napłynęła z zachodu ludność mezolityczna o kulturze zbieracko - łowieckiej i bytowała w lasach liściasto-iglastych.
|
5000
|
W tak odległym czasie bytują grupy ludzkie kultur neolitycznych przybyłe z nad Dunaju. Znają już hodowlę i uprawę roli. Potwierdzenia archeologiczne to topory z rogu jelenia znalezione w dolinie Bugu k/ Broku i siekiera krzemienna z Ostrowi.
|
3400- 3000
|
Przebywanie grup hodowców bydła (kultura trzciniecka).. Znaleziska fragmentów ich ceramiki wystąpiły w Kamiance Nadbużnej i Nurze Kolonii.
|
3000 - 2500
|
Bagienno leśny teren między Bugiem i Narwią nie sprzyjał wtedy zakładaniu siedzib ludzkich. Wyroby z okresu kultury łużyckiej wystąpiły tylko nad Bugiem w rejonie Nura.
|
2700 - 1700
|
Ślady osadnictwa z tych stuleci pozostały w wykopaliskach nad Bugiem i nad rzeczkami Brok (w Orle), Orz (Gniazdowo)
|
I-II w n.e.
|
Na ul. Żale w Ostrowi znaleziono w 1977 r. w grobie ciałopalnym dwa groty żelazne i uchwyt do tarczy, których wiek oceniono na I-II w. n.e.
|
V-VII w.
|
Brak śladów osadnictwa na terenie Międzyrzecza Łomżyńskiego
|
990 ok.
|
Dokument "Dagome iudex" wystawiony przez Mieszka I, oddający Polskę pod opiekę papieża, informuje o przynależności Mazowsza do jego państwa
|
992 - 1025
|
Mazowsze częścią składową państwa Bolesława Chrobrego
|
1025 - 1034
|
Mazowsze w granicach państwa Mieszka II (jedyny syn Kazimierza Odnowiciela).
|
1038 - 1047
|
Po śmierci Mieszka II (1034) jego cześnik Masław utrzymuje w swym władaniu Mazowsze.
Trwa powstanie ludowe przeciw możnowładztwu i chrześcijaństwu (1037-39)
|
1047
|
Bratobójcza bitwa nad Wisłą Mazowszan pod wodzą Masłowa (poległ) z wojskiem Kazimierza Odnowiciela. Mazowsze wraca do Polski.
|
1047 - 1058
|
Panowanie Kazimierza Odnowiciela (1034-58). Mazowsze ponownie przyłączone do Polski.
|
1060
|
Bolesław Śmiały (starszy syn Kazimierza Odnowiciela, książę od 1058, król 1076-79) uposaża biskupstwo płockie w ogromne posiadłości, w tym Puszczę Białą aż po Małkinię i Andrzejewo.
|
1079 - 1102
|
Mazowsze pod władzą Władysława Hermana (młodszy syn Kazimierza Odnowiciela), przebywał w Płocku i tam pochowany
|
X - XI
|
Osadnictwo wzdłuż rzeki Orz; małe, słabo umocnione grodziska stwierdzono w Grodzisku k. Czerwina i Świerzach, a wokół nich małe osady
|
XI - XII w.
|
Grody graniczne Mazowsza były w: Wiźnie nad Narwią, Święcku nad Broczyskiem, Broku i Brańsku nad Bugiem.
|
1102 - 1138
|
Mazowsze pod władzą króla Bolesława Krzywoustego (syna Władysława Hermana)
|
XI w.
|
Napływ osadników zza Wisły i z rejonu Płocka
|
1138
|
Testament Bolesława Krzywoustego przyznaje Mazowsze i Kujawy jego synowi Bolesławowi Kędzierzawemu (panował do 1173 r.).
|
1161
|
W dokumentach wymieniona Zuzela
|
1161
|
Bolesław Kędzierzawy (panował 1138-73) nadaje klasztorowi kanoników regularnych w Czerwińsku wieś Zaszków koło Nura "Zaskov zum omnibus suis appendiciis". Kodeks małopolski II.IV.VIII.
|
1186 - 1194
|
Władcą Mazowsza jest książę Kazimierz Sprawiedliwy (najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego)
|
XII - XIII w.
|
Funkcjonuje gród w Święcku nad górnym biegiem rzeki Brok (Broczysko). W pobliżu szczątków grodu ustalono archeologicznie występowanie cmentarza przykościelnego z ponad 300 grobami pochówku chrześcijańskiego obrządku pogrzebowego (krzyżyki wśród znaleziska)
|
1203
|
Wiadomości o komorach celnych na Bugu w Drohiczynie, Broku, Brańsku i Wyszkowie.
|
1207 - 1247
|
Panował Konrad Mazowiecki, syn Kazimierza Sprawiedliwego, pierwszy samodzielny książę mazowiecki.
Okres ciągłych walk z Prusami, i bratobójczych o tron krakowski.
Formowanie się stanu rycersko-szlacheckiego.
Potwierdził nadanie biskupom płockim Puszczy Białej.
|
1207 - 1526
|
Omawiany teren podlegał władzy udzielnych książąt mazowieckich.
|
1216
|
Najazd księcia halickiego na Mazowsze.
|
1220-1385
|
Grody i osadnictwo wiejskie ulegają wielokrotnemu zniszczeniu w czasie najazdów pruskich, jaćwińskich, litewskich i ruskich. W latach 1258-63 najazdów dokonywano corocznie.
|
1222 i 1223
|
Wyprawa książąt polskich, Mazowszan i wojsk najętych przeciw Prusom.
|
1226 luty
|
Układ Konrada Mazowieckiego z krzyżakami (Bracia Szpitala NM Panny w Jerozolimie) o obowiązku walki z Prusami w zamian za otrzymaną Ziemię Chełmińską
|
1248
|
25 lutego zmarł bezdzietnie Bolesław I (najstarszy syn Konrada i Agafii, księżniczki ruskiej) drugi władca Mazowsza. Współrządził Mazowszem z ojcem przez około 12 lat, a sam tylko 2 lata. Uczestniczył w walkach z Prusami i Jaćwingami
|
1249 - 1262
|
Ziemowit I, najmłodszy syn Konrada panuje jako trzeci władca całego Mazowsza. Ciągłe wojny z Jaćwingami, Prusami, Litwinami i Rusinami. Mazowsze prawobrzeżne wyludnione
|
1262
|
Jaćwingowie i Litwini napadają na Mazowsze. W Jazdowie (Ujazdowie) koło obecnej Warszawy, ich wódz Swarno osobiście morduje księcia Ziemowita I.
|
1262
|
Ścigający napastników wojowie mazowieccy stoczyli pod Długosiodłem przegraną bitwę z połączonymi siłami Jaćwingów, Litwinów i Rusinów pod wodzą Mendoga i Swarona
|
1262
|
Pierwszy podział Mazowsza między synami Ziemowita I. Starszy syn Konrad II bierze we władanie Czerskie, młodszy Bolesław II z matką – Płockie
|
1262 - 1294
|
Mazowsze czerskie pod panowaniem Konrada II. Okres niszczycielskich napadów sąsiadów i bratobójczych walk z Łokietkiem i Leszkiem Czarnym
|
1264
|
Zwycięstwo Bolesława Wstydliwego nad Jaćwingami pod Zawichostem
|
1282
|
Najazd Litwinów i Jaćwingów zakończony ich straszliwą klęską zadaną przez Leszka Czarnego (13 października). Resztki Jaćwingów chronią się na Litwie.
Bezludne obszary Podlasia zaczyna w XIV w. kolonizować szlachta mazowiecka, a od wschodu Białorusini
|
1294
|
Bolesław II obejmuje przekazane mu testamentem przez bezdzietnego brata Konrada II Mazowsze Czerskie i do 1313 r. rządzi całym Mazowszem. Okres walk z sąsiadami i bratobójczych.
|
1313
|
Drugi podział Mazowsza między synami zmarłego Bolesława II.
Ziemowit II (najstarszy, ur. 1283) bierze do 1343 r. oddzielone od Ziemi Czerskiej Ziemie: Sochaczewską, Wiską i Ciechanowską.
Trojden (średni ur. między 1284 a 1286, zm. 1341) rządził do 1341 r. na Mazowszu Czerskim i Rawskim.
Wacław (najmłodszy) do 1330 r. władał Mazowszem Płockim.
|
1315
|
Zaraza morowa wyludnia Mazowsze i inne dzielnice Polski
|
1322
|
Koło Ochudna w okolicach Długosiodła bitwa wojów mazurskich z Litwinami. Miał w niej zginąć Dawid zięć Giedymina, wielkiego księcia Litwy. (Syska H. - Na wiązance z białej róży, LSW, Warszawa, 1986, s. 9)
|
1324
|
listopad - Litwini pod wodzą Giedymina napadają na Mazowsze północno-wschodnie. Spalili Pułtusk i ok. 150 okolicznych wsi. Uprowadzili w niewolę do 4000 tylko młodych mazowszan.
|
1339
|
Książę Trojden nadaje wsi Warszawa prawa miejskie. Buduje dwór książęcy i opasuje go murem. Tam rezydował
|
1341
|
Trzeci podział Mazowsza między synami Trojdena.
Kazimierz objął do 1354 r. Mazowsze Warszawskie, a w 1434 r. po stryju Wacławie część sochaczewską i wiską.
Ziemowit III (ur. przed 1313 r., zm. 17 czerwca 1381 r.) objął Mazowsze Czerskie, od 1351 r. po bezdzietnym stryju Bolesławie III Mazowsze Płockie, a od 1354 r. po bezdzietnym bracie Kazimierzu – Warszawskie.
|
1348
|
Ze wschodu przyszła kolejna zaraza. Wymarła 1/4 ludności Mazowsza
|
1350
|
Litwini pod wodzą Kiejstuta, księcia trockiego, napadli na Mazowsze. Spalili Warszawę i Czersk. Książęta mazowieccy z pomocą Kazimierza Wielkiego rozbijają ich dnia 20 maja pod Żukowem koło Sochaczewa.
|
1354 - 1381
|
Ziemowit III władcą całego Mazowsza. Ciągła walka z Krzyżakami. W 1355 [ wg. Encyklopedii w 1351 ] składa w Kaliszu hołd Kazimierzowi Wielkiemu.
|
1358
|
Kiejstut, książę litewski, zatwierdza granice między swoją Ziemią Grodzieńską, a Ziemią Wiską i Powiatem Goniądzkim, należącymi do Ziemowita.
|
1368
|
Niszczycielski napad Litwinów. Pułtusk, miasto i zamek spalone.
|
1370
|
Reforma sądownictwa na Mazowszu, utworzenie powiatów
|
1377
|
Zjazd Ziemowita II z panami mazowieckimi w Sochaczewie dla ustalenia praw.
|
1380 ok. ?
|
Ustala się obszar Ziemi Nurskiej o powierzchni ok. 3500 km2 , podzielony na powiaty:
– kamieniecki, ok. 2000 km2
– nurski, ok. 1000 km2
– ostrowski, ok. 500 km2 .
Podział trwał do III rozbioru Polski
|
1381
|
Czwarty podział Mazowsza między synami Ziemowita III
Janusz I (starszy syn) – książę warszawski i czerski
Ziemowit IV (młodszy syn) – książę płocki i rawski
Ziemia nurska nie wymieniona
|
1381-1429
|
Panowanie księcia Jausza I. Według Długosza najmądrzejszy i najznakomitszy władca Mazowsza. Zaludnił swoją dzielnicę kilkoma tysiącami nadań ziemi szlachcie, nadał prawa miejskie 21 miastom, założył wiele setek wsi. Do pokoju w Mielnie w 1422 ciągłe walki z krzyżakami.
|
1382
|
Występuje kasztelania nowogrodzka księcia Janusza I, rozgraniczona w umowie od Ziemi Wiskiej, należnej Ziemowitowi
|
1385
|
Zawarcie unii polsko-litewskiej usunęło zagrożenie najazdów litewskich, jaćwieskich, pruskich i ruskich na północno-wschodnie Mazowsze. Stabilizuje się osadnictwo m.in. w Ostrowi.
|
1386
|
Książęta mazowieccy Janusz I i Ziemowit IV składają hołd królowi Władysławowi Jagielle
|
1387
|
Biskup Płocki Ścibor założył -parafię w Wyszkowie.
|
1390
|
Statut Ziemowita IV o posiadaniu ziemi
|
1400 ok.
|
Książę mazowiecki Janusz Starszy (panował 1379-1429) zamienia dotychczasową osadę leśną Ostrovię w wieś czynszową na prawie chełmińskim i przeznacza do zagospodarowania obszar 100 włók (ok. 1700 ha). Założył tu dwór książęcy, ufundował kościół parafialny pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej i ustanowił siedzibę sądów książęcych [Gawrecki H. – Przywileje, nadania i swobody przez królów polskich, książąt mazowieckich i biskupów płockich udzielone miastom województwa płockiego, Warszawa, 1827]
|
1401
|
Książę Janusz wykupuje od krzyżaków Ziemię Wiską, zastawioną na zabezpieczenie pożyczki przez Ziemowita IV, księcia płockiego i włącza ją na stałe do swego księstwa.
|
1401
|
Statut Księcia Mazowieckiego Janusza I prawie w całości poświęcony sprawom bartnym.Pobieranie danin od bartników przysługiwało wyłącznie księciu (regale). Obowiązyawło do 1538 r.
|
1403
|
Różan otrzymuje prawa miejskie
|
1404 ?
|
Krzyżacy najeżdżają Mazowsze. Biorą do niewoli (w Złotoryi ?) księcia Janusza I i dostojników dworu. Na ostrą interwencję Jagiełły zwalniają ich wkrótce.
|
1406
|
Książę Janusz I przeniósł stolicę księstwa z Czerska do Warszawy, do murowanej części zamku.
|
1406
|
Książe Janusz I darował Mikołajowi dziedzicowi z Sypniewa 20 łanów (ok. 350 ha) boru nad Orzem. Powstała wieś Gawki.
|
1407
|
Książę Janusz wydaje statut normujący prawo wychodu kmieci
|
1410
|
15 lipca – udział wojów mazowieckich, pod osobistym dowództwem Janusza I i Ziemowita IV, w bitwie z krzyżakami pod Grunwaldem. Walczyli również z kolejnych bitach w 1414, 1419 i 1422.
|
1410
|
Około tego roku z inicjatywy i pod patronatem Ksiecia Janusza I powstaje w Ostrowi parafia.
|
1414
|
Marcin Mieszek, późniejszy wójt i sędzia ziemski ostrowski, zgromadził na tratwach stojących na Bugu w Broku 42 łaszty (ok. 80 ton) popiołu zakupionego przez szafarza królewieckiego [(z) Sattler – Handelsrechnungen des deutschen Ordens, Leipzig, 1879, s.281 (w) Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 59 ] . Po uzyskaniu przez Ostrów praw miejskich był wójtem do końca życia, ok. 1440 r. Obok gruntu (10 włók) był kupcem i prowadził młyn w Ostrowi. Należał do zamożnych.
|
1418
|
Łomża uzyskuje prawa miejskie (chełmińskim)
|
1418
|
Książe Janusz I nadał Gosławowi 10 łanów ziemi nad rzeczką Tymianką pod Nurem. Przykład do dziejów osadnictwa.
|
1420
|
20 kwietnia – dokument pisany po łacinie, o dochodach, jakie mają wpływać ze wsi książęcych, a m.in. z Ostrowi do dworu księcia Janusza I (w) Metryka Ks. Maz. z XV i XVI w. t I, ks. 333, Pomniki prawa, Warszawa, 1918-1930)
|
1420
|
Za Biskupa Płockiego Jakóba powstała parafia w Rosochatym (potwierdzona w 1458 r).
|
1420 ok.
|
Wiadomość o istnieniu w Ostrowi dworu książęcego (w sąsiedztwie obecnego stawu). Podlegał rządcy książęcemu z Kamieńca (Kamieńczyka). (Z dziejów miasta i powiatu, s. 60)
|
1420 ok.
|
Wiadomość o wykarczowaniu w Ostrowi części lasu na gruntach przeznaczonych pod uprawę (Z dziejów miasta i powiatu, s. 60)
|
1421
|
Biskup płocki Jakub Kurdwanowski (za wstawiennictwem księcia Janusza I patrona parafii) oddaje należne mu dziesięciny z 40 włók ziemi w Ostrowi i zwykłe dochody oraz 3 włóki ziemi na uposażenie parafii ostrowskiej (Gwarecki H. – Przywileje, nadania i swobody przez królów, książąt i biskupów, Warszawa, 1828, s. 154-158)
|
1421
|
Maków otrzymuje od księcia Janusza prawa miejskie chełmińskie
|
1422
|
Książę Janusz I nadaje Falencie (ze wsi Mieszki k. Serocka) 10 włók ziemi po obu stronach strumienia Dobrzyca (dziś Grzybówka) k. Ostrowi. Obecnie majątek Grzybowskie (Metryka mazowiecka, III 82, 1422)
|
1424
|
27 listopada, Płock, ugoda księcia Ziemowita IV wraz z całą szlachtą mazowiecką z Jakubem, biskupem płockim i duchowieństwem w sprawie dziesięcin.
|
1425
|
Kolejne śmiercionośne morowe powietrze na Mazowszu i w Polsce
|
1425
|
Potwierdzona dokumentem wiadomość, że wójtem Ostrowi jest Marcin zwany Mieszkiem (był nim do śmierci w 1445 r.)
|
1426
|
Na dziewiątym zjeździe panów odbywającym się za panowania Janusza I w Zakroczymiu ogłoszono zbiór prawa mazowieckiego
|
1427
|
Ostrołęka i Przasnysz otrzymują prawa miejskie.
|
1428
|
Pierwsza źródłowa wiadomość o prowadzonej w Ostrowi księdze sądowej ziemskiej i istnieniu tu oddzielnego sądu (Metryka Księstwa Mazowieckiego, tom I, Warszawa, 1918; Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 59, przypisy)
|
1428
|
Nowogród otrzymuje prawa miejskie, potwierdzone w 1434
|
1428
|
Kamieniec Mazowiecki (dziś Kamieńczyk n/Bugiem) otrzymuje prawa chełmińskie od Księcia Janusza I.
|
1429-1454
|
Bolesław IV, wnuk Janusza I, księciem Mazowsza czerskiego i warszawskiego, a od 1444 r. płockiego (po stryju Władysławie I), dobry administrator, kontynuator poczynań dziadka.
|
1430
|
Za Biskupa Płockiego Stanisława Pawłowskiego powstała parafia we wsi Wronie (potem Andrzejewo).
|
1434
|
20 marca w Różanie Ostrów otrzymuje prawa miejskie chełmińskie od Bolesława IV. Zwolnienie mieszkańców od ciężarów książęcych na 12 lat (Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 83, AGAD Dokumenty pergaminowe, nr 3477) .
|
1434
|
Nur otrzymuje prawa miejskie chełmińskie od Księcia Bolesława IV. Był stolicą Ziemi Nurskiej do III rozbioru Polski.
|
1439
|
Pierwszym znanym burmistrzem Ostrowi był Świętosław zwany Oraczem (mieszczanin pochodzenia kmiecego) zajmujący się eksportem drewna. (Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 62)
|
1440
|
Ostra zima, głód i mory. Umierają na zarazę Ziemowit książę Rawski, i Kazimierz książę Bełzki.
|
1440
|
Biskup Płocki Paweł Giżycki organizuje parafię Wąsewo.
|
1442
|
Została założona parafia w Czerwinie, za biskupa płockiego Pawła Giżyckiego.
|
XV w.
|
Pierwsza połowa. Odnowienie parafii w Broku i Nurze istniejących w XIII wieku a upadłych w czasie najazdów Jaćwingów, Litwinów i Rusinów.
|
1443 (1445 ?) - 1465
|
Wójtem ostrowskim i sędzią Piotr Żeglarz z Różana, szlachcic i kupiec drzewny, właściciel przewozu na Narwi (Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 61)
|
1445
|
Zambrów otrzymuje prawa miejskie chełmińskie od Księcia Bolesława IV
|
1446
|
30 marca - na zjeździe w Piotrkowie wybrano księcia mazowieckiego Bolesława IV warunkowo królem polskim, na wypadek gdyby Kazimierz Jagiellończyk nie przyjął korony (ale był koronowany 26 czerwca 1447 r.)
|
1447
|
Bolesław IV zwolnił rycerstwo ziem: łomżyńskiej, makowskiej, nowogroddzkiej, nurskiej, ostrowskiej i ostrołęckiej od wielu ciężarów książęcych i zrównał je po względem prawnym z innymi ziemiami. Zastrzegł dalszy udział w wyprawach wojennych.
|
1449
|
Powstają parafie w Zarębach Kościelnych (wtedy Zaramby) i Szumowie za biskupa Pł. Pawła Giżyckiego.
|
1449-1818
|
Parafie podlegały archidiakonatowi pułtuskiemu i diecezji płockiej
|
1450
|
Pieczęć Bolesława IV - "pod gotyckim krużgankiem między dwoma tarczami herbowymi (na lewej orzeł wielki, na prawej dwa orły i dwa gryfy, na krzyż umieszczone) rycerz w długim płaszczu, w hełmie, z mieczem w prawej ręce, a chorągwią w lewej, wkoło napis Boleslaus Duci grafia Dux Mazoviae et Russiae terrarum dominus et heres "
|
1450
|
Z polecenia Bolesława IV Maciej z Różana dokonał tłumaczenia na język polski dawniejszych statutów mazowieckich
|
1452
|
Książe Mazowiecki Bolesław IV potwierdza prawa miejskie chełmińskie i przywileje Kamieńcowi Mazowieckiemu nad Bugiem (wtedy Kamyenecz).
|
1454-1465
|
W imieniu małoletnich synów rządy na Mazowszu płockim, czerskim i warszawskim sprawuje Barbara (z książąt ruskich) wdowa po Bolesławie IV
|
1454-1466
|
Ostatnie wyniszczające wojny z Krzyżakami z udziałem Mazowszan, zakończone pokojem toruńskim, dającym wreszcie pokój tym obszarom
|
1461
|
Wzmianka o szkole parafialnej w Ostrowi
|
1462
|
Po śmierci małoletniego księcia Władysława II Ziemie gostynińska i rawska wcielone do korony przez króla Kazimierza Jagiellończyka
|
1463
|
Piąty podział Mazowsza między synami Bolesława IV
Janusz II - najstarszy otrzymał płockie (1495)
Bolesław V - warszawskie do 1488 r. zm. bezpotomnie
Konrad IV - czerskie 1503 r., później warszawskie, po Bolesławie IV.
|
1463-1488
|
Rządy Bolesława V na Mazowszu Warszawskim (żył ok. 40 lat, zm. bezpotomnie dnia 24 kwietnia w Łomży). dobre i spokojne dla mieszkańców nękanych zarazami w 1464 i 1467 r.
|
1465
|
Przed sądem ziemskim w Ostrowi występuje szlachcic Piotr z Jeleni; potwierdza to istnienie tej wsi szlacheckiej
|
1465
|
Powstaje parafia w Brańsku (obecnie Brańszczyku)
|
1465-1693
|
Funkcjonuje dekanat nurski
|
1476
|
Ziemia sochaczewska wcielona do Korony przez króla Kazimierza Jagiellończyka
|
1480
|
Powstaje parafia w Rosochatym
|
1481
|
Powstaje parafia w Długosiodle
|
1488-1503
|
Konrad III Rudy książę czerski otrzymuje od Kazimierza Jagiellończyka, po bezpotomnie zmarłym bracie Bolesławie V, we władanie Mazowsze Warszawskie. Rządził energicznie
|
1495
|
Po bezpotomnej śmierci Janusza II Jan Olbracht włącza do Korony Księstwo Płockie
|
1496
|
Konrad III Rudy składa w Lublinie przysięgę wierności Janowi Olbrachtowi. Jako lennik Korony wysyła 600 osób jazdy mazowieckiej pod dowództwem Andrzeja Krasińskiego. W 1497 zginęli w lasach bukowińskich w wojnie przeciwko Turkom.
|
1497
|
Biskup Płocki Jan Lubrański zakłada parafię w Lubotyniu.
|
1501
|
26 marca Brok otrzymuje prawa miejskie chełmińskie nadane przez Biskupa Płockiego Wincentego Przerębskiego.
|
1502
|
28 listopada - Pierwszy sejm walny posłów ze wszystkich ziem zwołany przez Konrada III w sprawach stosunków z Koroną i wysłania pospolitego ruszenia poza granice Mazowsza, przeciw Tatarom
|
1502
|
Wyszków otrzymuje prawa miejskie chełmińskie od Biskupa Płockiego Jana Lubrańskego.
|
1502
|
Parafia w Złotorii założona przez Biskupa Płockiego Jana Lubrańskiego (od 1816 r. przeniesiona do Jasienicy.).
|
1503
|
Konrad III nadał mieszczanom kamienieckim prawo wzniesienia mostu na Bugu i poboru myta mostowego, które miało być obracane na jego konserwację. Most ten zwiększył liczbę przejeżdżających z Warszawy przez Ostrów na Litwę. (Lustracja 1565, tom II, Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s. 63)
|
1503-1517
|
Rządy na Mazowszu Czerskim i Warszawskim Anny z Radziwiłłów (żony Konrada III), w imieniu małoletnich synów Janusza III i Stanisława. Lenno otrzymała od Króla Aleksandra Jagiellończyka za 30 000 dukatów węgierskich.
|
1509
|
Powstaje parafia w Jeleńcu (dziś Jelonki) erygowana przez Biskupa Płockiego Erazma Ciołka.
|
1514
|
28 grudnia - Księżna Anna aktem wystawionym na dworze w Wąsoszy nadała Ostrowi prawo organizowania jednego targu w tygodniu i czterech jarmarków w roku (AGAD Dokumenty pergaminowe, nr 3686, Z dziejów miasta i powiatu Ostrów, s.67)
|
1518-1524
|
Współrządy (do 1522 r. pod kuratelą matki) na Mazowszu Czerskim i Warszawskim Stanisława i Janusza III. Stanisław zmarł dnia 8 sierpnia 1524 r., bezpotomnie w wieku 24 lat (otruty ?, gruźlica ?)
|
1523
|
9 marca, Król Zygmunt I potwierdza Januszowi III i Stanisławowi ich prawa do lenna mazowieckiego i przyznaje jako dziedziczne ich męskim potomkom
|
1524-1526
|
Janusz III samodzielnym i ostatnim władcą na Mazowszu Czerskim i Warszawskim. Zmarł bezpotomnie w wieku 24 lat (otruty ?, gruźlica ?)
|
1525
|
15 marca - Janusz III wraz z radą panów wydają dekret przeciwko luteranom, zabronił pod karą śmierci i utraty majątku wyznawania luteranizmu na terenie swego księstwa.
|
1526
|
Włączenie Mazowsza do Korony, po nie wyjaśnionej przedwczesnej śmierci książąt Stanisława i Janusza III.
Król Zygmunt I obejmuje w posiadanie Księstwo Mazowieckie, dokonuje wpisu o tym w księgach grodzkich warszawskich oraz odbiera od Mazowszan przysięgę wierności.
Ostrów liczy 232 domy i ma ok. 1500 mieszkańców.
|
1526
|
Rozpoczęcie budowy murowanego kościoła w Andrzejewie. Prace trwały etapami jeszcze w XIX wieku. Obecnie zabytek architektury stylu późnogotyckiego.
|
1526-1528
|
Feliks Brzeski wojewoda mazowiecki pierwszym tymczasowym namiestnikiem z władzą dawnych książąt.
|
po 1526
|
Zofia (córka Konrada III i Anny z Radziwiłłów) wychodzi za mąż za Odrowąża. Po otrzymaniu od Zygmunta I odprawy w kwocie 100 000 czerwonych złotych zrzeka się wszelkich praw do Mazowsza
|
1527
|
20 marca, Król Zygmunt I zobowiązuje się, że zrówna Mazowsze co do praw i ciężarów z resztą ziem koronnych
|
1528
|
Na Sejmie w Piotrkowie Król Zygmunt Stary na prośbę biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego zezwala na utworzenie "ze wsi Wronie zwanej w Księstwie Mazowieckim położonej miasta, które niech zowie się Andrzejów".
|
1528
|
Król Zygmunt I pozwala wystawić most w Wyszkowie z prawem pobierania opłat dla biskupa płockiego.
|
1529
|
27 grudnia – Mazowsze prawnie utwierdzone i włączone do Korony (dodane do Wielkopolski). Przystępny i łagodny król Zygmunt I (Stary) potwierdził wszystkie dotychczasowe przywileje Mazowsza. Zwolnił od ciężarów książęcych. Podatek zmniejszono z 6 na 2 skojce szerokich groszy z łana.
|
1529
|
Szlachta mazowiecka na sejmie piotrkowskim pierwszy raz uczestniczy w obradach ogólnopolskich.
|
po 1529-1795
|
Województwo mazowieckie dzieliło się na 10 ziem – ciechanowską, czerską, liwską, łomżyńską, nurską, różańską, warszawską, wizką, wyszogrodzką, zakroczymską. Miało w senacie 8 senatorów.
|
1531
|
5-19 marca – Uchwała sejmu mazowieckiego zwołanego przez króla do zebrania i spisania statutów i zwyczajów ziem mazowieckich; zatwierdzono 248 artykułów prawa zwyczajowego mazowieckiego, pozostawiono w mocy wszystkie inne zwyczaje, przywileje, artykuły ziemskie będące w użyciu. Zbiór ten otrzymał nazwę Statutu Mazowieckiego i został potwierdzony przez króla w 1541 r.
|
1537
|
W tym roku mieszczanie podanych miast zapłacili podatku od warzenia piwa (czopowe) - florenów: z Łomży 72 , z Ostrowi 40, z Nura 24 , z Kamieńca 12 , z Broku 4 , z Andrzejewa i Wyszkowa 0.
|
1540
|
2 stycznia - Zygmunt I wydaje edykt do wojsk zaciężnych, przechodzących przez Mazowsze, zagrażający karami popełnianie gwałtów i czynienie szkód
|
1542
|
Według sporządzonego w tym roku rejestru podatku "szos" opłacanego przez mieszczan od ich majątku zebrano florenów: z Ostrowi 36 , z Nura 20 , z Kamieńca 12 z Andrzejewa , Broku i Wyszkowa po 3.
|
1542-1560
|
Budowa kościoła murowanego w Broku. Obecnie zabytek architektury renesansowej.
|
1555
|
Z rejestru komory cła wodnego we Włocławku wynika, że kupiec z Ostrowi Szymon Skarbek spławił w tym roku do Gdańska 70 ton żyta (i podobnie w 1560 r.).
|
1559
|
Biskupi płoccy przyjęli dla swych włości prawo bartne (Literatura Ludowa rok V, 1961, nr 4-6, s.14, za Gołębiowski Ł. Lud, jego zwyczaje i zabobon, Warszawa, 1830)
|
1559
|
Krzysztof Niszczycki Starosta Ciechanowski i Przasnyski spisał w 94 artykułach " Prawo bartne, bartnikom należące, którzy według niego sprawować się i sądzić mają , jako się niżej opisze".
|
1562-63
|
Budowa kościoła w Ostrowi (drugiego w dziejach parafii) staraniem tutejszego proboszcza księdza Andrzeja Patrycego Niedeckiego
|
1563
|
Andrzejewo miało 1600 mieszkańców (najwięcej w jego historii)i 93 rzemieślników.
|
1563
|
Lustracja miasta infromuje, że w Ostrowi podatek targowy zapłaciło 63 przekupni (w tym 13 rzeźników). Szynkarze płacili inny podatek.
|
1564
|
Lustracja Kamieńca zawiera zapis " Jesth w thim mieszcie dwor krolewski ochendoznie zbudowany''.
|
1565
|
Sejm "folgując ubogiej szlachcie, której z trudnością i nakładem przychodzi dalekie jeżdżenie do Nura" założył sąd w Ostrowi dla powiatów kamieńczykowskiego i ostrowskiego (w 1593 oddzielny dla kamieńczykowskiego).
|
1565
|
W lustracji Ostrowi z tego roku napisano " dwór wielki królewski nowo zbudowany " (dla Zygmunta Augusta przejeżdżającego przez Ostrów do Wilna).
|
1565
|
Lustracja województwa mazowieckiego stwierdziła w Ziemi Nurskiej powierzchnię 3656 km 2, 6 miast (w tym 3 królewskie) 443 wsie (21 królewskich.).
|
1565
|
W roku tym było w Ostrowi 440 domów (i ok. 3000 mieszkańców) a w Nurze 263 domy (ok. 1800 mieszk.). Były to lata świetności Mazowsza.
|
1565
|
Lustratorzy zanotowali w Ostrowi 147 osób zajmujących się wyrobem i sprzedażą piwa i 42 wytwarzające gorzałkę.
|
1566
|
Przy parafii w Ostrowi rozpoczęło działalność (założone przez proboszcza dr Andrzeja Patrycego Niedeckiego) "Bractwo Literackie" – stowarzyszenie o charakterze religijnym i społecznym. Istniało z przerwami do III rozbioru Polski.
|
1566
|
Biskup Płocki Andrzej Noskowski założył w Pułtusku kolegium jezuickie(szkołę).
|
1576
|
Stefan Batory znosi władzę namiestnika na Mazowszu. Szlachta przyjmuje prawa koronne zebrane w Excerpta ducatus Masoviae . Każda z 10 ziem województwa mazowieckiego wybierała po 2 posłów na Sejm.
|
1579
|
Kamieniec ma do 300 domów i ok. 2000 mieszkańców.
|
1595
|
W przeprowadzonej w tym roku lustracji zapisano liczbę domów w: Broku 454, Łomży 548, Nurze 263, Ostrołęce 334, Ostrowi 447.
|
1607
|
Ukończono w Broku pałac biskupów płockich. Spalony w maju 1704 roku(wojna północna) - odbudowany w 1717. Dobra biskupie i pałac skonfiskowane za rządów pruskich. Pałac popada w ruinę
|
1609
|
Kanonik Chociszewski założył kolegium jezuickie w Łomży.
|
1615
|
Pożar niemal całego miasta Kamieńca. Takie nieszczęścia nawiedzały inne miasta o drewnianej zabudowie.
|
1616
|
Konstytucja sejmowa z tego roku posiada zapis " most na Bugu pod Kamieńcem jest bardzo potrzebny. Przeto postanawiamy , by mieszczanie według przywilejów swych ,ten most restaurowli bez żadnej odwłoki ''.
|
1629
|
Erygowanie parafii w Porębie przez Biskupa Płockiego Stanisława Łubieńskiego.
|
1632
|
Wybór Władysława IV na króla podpisało 700 szlachty z Mazowsza, w tym 93 z Ziemi Nurskiej.
|
1647
|
Konstytucja sejmowa znosi popisy rycerstwa Ziemi Nurskiej koło Nura (odbywane od 1563 r.) "zda się mniej potrzebne jako odległe od nieprzyjaciela".
|
1650
|
Brok ma 480 domów i ponad 3000 mieszkańców (najwięcej w swojej historii)
|
1650
|
W lustracji dóbr biskupa płockiego wymieniono bartników leśnych we wsiach: Brańsk 30 , Trzcianka 7 , Poręba 5
|
1655-1660
|
Wojna szwedzka. Stacjonowanie wojsk szwedzkich i polskich w Ostrowi, kontrybucje, rabunki
|
1658
|
Na podstawie wydanego przez Jana Kazimierza uniwersału w Ostrowi pojawiają się Żydzi. Mieli poprawić stan gospodarczy i finansowy miast.
|
1660
|
Po zakończeniu "potopu" Nur wyglądał jak pogorzelisko. Ludność rozproszyła się po wsiach i lasach. Uprawiano tylko 1/50 obszaru gruntów. Podobnie było w innych miastach.
|
1660
|
Lustracja Ostrowi po wojnach ze Szwecją wykazała: 19 włók obsianych a 60 leżących odłogiem. Ludność do 300 osób (poprzednio do 3000) Bartnik 1 (poprzednio 12).
|
1660
|
Petrykowski - Archidiakon Pułtuski założył kolegium jezuickie w Drohiczynie nad Bugiem.
|
1670
|
Król Michał Korybut Wiśniowiecki zatwierdza nowe przywileje miasta Ostrowi i obowiązki wobec starosty. Pozostały ciężary - 7 korcy owsa i 2 floreny 15 groszy z włóki gruntu rocznie. Potwierdził to 22 marca 1677 r. król Jan III Sobieski.
|
1673
|
Ludność Ostrowi to ok. 450 osób.
|
1693
|
Andrzejewo miało 100 dom ów drewnianych i ok. 700 mieszkańców.
|
1702-1707
|
od 16 maja 1702 do połowy 1707 – Wojna północna, omawiany teren zajmują wojska szwedzkie (kontrybucje, rabunki)
|
1704
|
13 maja – Wojna północna, zrozpaczona kontrybucjami i egzekucjami (przez spalenia zagród) szlachta ziemi nurskiej i łomżyńskiej stoczyła zwycięską walkę z wojskiem szwedzkim w Broku. Polacy podpalili pałac biskupi z zamkniętymi w nim Szwedami.
|
1707
|
Wojna północna. Na Mazowsze wkraczają wojska rosyjskie. Grabieże głównie żywności.
|
1713
|
Wojna północna. Na Mazowszu stacjonują wojska saskie. Postępują jak najeźdźcy.
|
1730
|
I w latach następnych w wyludnionych wsiach biskupów płockich w Puszczy Białej osiedlają się chłopi przybywający z Ziemi Łomżyńskiej (Kurpie). Za użytkowanie ziemi opłacają czynsz.
|
1730
|
Wśród warunków dla przybywających do Puszczy Białej osadników zapisano daniny dla Biskupa Płockiego: czynsz po 6 latach - 60 zł rocznie od włóki, kto " smołę kurzył od pieca jednego beczek dwie," ,"kurzacze węgla drzewnego dziesiąty wóz do składnic biskupich ".
|
1738
|
Czyżew otrzymał prawa miejskie. Utracił w 1870 i dotychczas nie odzyskał.
|
1765
|
W Ostrowi i parafii mieszkało 130 żydów opodatkowanych (legalnie). Tworzyli wtedy przykahałek kahałku węgrowskiego.
|
1765 do 1774
|
Budowa kościoła i klasztoru w Zrębach Kościelnych. Fundatorem był Szymon Zaręba kasztelan konarski i sieradzki. Obiekty te są dziś zabytkami architektury późnobarokowej.
|
1767
|
Król Stanisław August Poniatowski wysłał do mieszczan wyszkowskich napominalny list wzywający do posłuszeństwa wobec biskupa płockiego w zakresie płacenia podatków i spełniania powinności.
|
1772
|
Budowa kościoła drewnianego w Bogutach (dziś zabytek klasy 0) przez ich właściciela Stanisława Łazowskiego - komornika nurskiego,
|
1773
|
Liczba zagród w wybranych wsiach należących do Biskupa płockiego była: Osuchowa 49 , Nagoszewo 33 , Poręba 27 , Turzyn 25 , Białe Błoto 24 , Grabownica 18 , Wiśniewo 14 , Brańszczyk 13 , Pniewo 9.
|
1775
|
Przeniesienie do Ostrowi sądów ziemskich dla Ziemi Nurskiej.
|
1777
|
Ostrów ma 103 domy i 618 mieszkańców.
|
1794
|
7 maja Podpisanie w Ostrowi aktu przystąpienia Ziemi Nurskiej do Insurekcji Kościuszkowskiej.
|
1796
|
W czasie wchodzenia pod zabór pruski miasta Ziemi Nurskiej miały ludności: Andrzejewo 220, Brok 220, Czyżewo 150, Nur 160 , Ostrów 223 , Wyszków 200 osób. Kamieniec włączony do zaboru austriackiego - 200 osób.
|
1796
|
Powiat kamieńczykowski podzielony między zaborców. Część położona na południe od Bugu do Austrii. Obszar między Bugiem a Narwią w łączony do Prus Nowowschodnich w Departamencie Płockim powiecie pułtuskim.
|
1796
|
Od 1 lipca rozpoczęło się przejmowanie dóbr duchownych i starostw na własność Króla Pruskiego Dotyczyło to m.in. Puszczy Białej i miast Andrzejewo, Nur, Ostrów, Wyszków.
|
1796 do 1801
|
(za probostwa Wojciecha Gutowskiego) budowa w Ostrowi trzeciego kościoła drewnianego o wymiarach 26x18 m. Do 1827 r. kryty był słomą, potem dachówką (glinianą) i od 1891 r. blachą.
|
1796 do 1807
|
Trwa zabór Pruski. Utworzono powiat ostrołęcki z dawnych: nurskiego, ostrołęckiego i ostrowskiego (od 1 czerwca 1797 r.). Należał do Departamentu Płockiego w Prowincji Prusy Nowowschodnie. Podział na parafie pozostał bez zmian.
|
1797
|
Pierwszy na terenie państwa pruskiego rozdział władzy administracyjnej (kamery) od sądowniczej(rejencje)Sąd w Ostrowi obejmował wszystkich mieszkańców południowej części powiatu ostrołęckiego.
|
1798
|
Rząd Pruski zabronił dzielenia ziemi szlacheckiej między dzieci (ze względów politycznych i ekonomicznych).
|
1806
|
7 listopada do Ostrowi i Pułtuska przybywają wojska rosyjskie z IV dyw. gen. majora Siedmioradzkiego dla wsparcia wojsk pruskich i zatrzymania wkraczających Francuzów
|
1806
|
26 grudnia bitwa pod Pułtuskiem. Na odcinku 5 kilometrów w śniegu deszczu i błocie walczyło 26000 Francuzów pod dowództwem Lannesa (zabitych ponad 2000) z 47 000 żołnierzy i 200 dział rosyjskich pod dowództwem Bennigsena (zabitych (3500).Pod osłoną nocy Rosjanie wycofują się.
|
1807
|
3 luty Na wieść o zajęciu Ostrowi przez Francuzów Rosjanie zaatakowali załogę miasta, która wycofując się poniosła duże straty. Rosjanie byli tu do 26 czerwca.
|
1808
|
Ludność wybranych miast wynosiła: Andrzejewo 726 (w tym Żydów 28), Brok 725 (122), Czyżewo 809 (611) , Nur 607 (10) , Ostrołęka 2036 (99), Ostrów 1143 (382), Wyszków 437 (6).
|
1809
|
Burmistrz Ostrowi Domaszewski werbuje 102 obywateli miasta do Armii Księstwa Warszawskiego na wojnę z Austriakami.
|
1813
|
6 stycznia w Ostrowi w kwaterze feldmarszałka Schwarzenberga dowódcy korpusu austriackiego odbyły się tajne rokowania z Anstettem wysłannikiem cara Aleksandra w sprawie opuszczenia Warszawy przez Austriaków.
|
1815
|
27 lipca Królestwo Polskie. Przysięga wierności carowi Aleksandrowi I złożona w Katedrze Płockiej przez władze departamentu płockiego, powiatów, miast i zgromadzonej szlachty. Cara reprezentował dowódca wojsk w departamencie gen. Glebow.
|
1820
|
Rozpoczęcie przetwarzania ziemniaków w gorzelniach zwiększa ich uprawę. W 1818 roku stanowiły tylko ok. 7 % powierzchni zasiewów.
|
1825
|
Około tego roku oddano do użytkowania szosę z Warszawy przez Radzymin -Wyszków- Ostrów do Białegostoku i Wilna.
|
1830
|
W Ostrowi było do 150 rzemieślników Najwięcej: szewców 33, krawców 15 , kuśnierzy 10 , piekarzy 10 , rzeźników 9.
|
1831
|
22maja Powstanie Listopadowe. Koło Nura bitwa oddziałów gen. Łubieńskiego z rosyjskimi gen. Witta. Straty polskie do 100 zabitych i 150wziętych do niewoli.
|
1834
|
Józef Dołasiński zakłada w Ostrowi pierwszą aptekę.
|
1835
|
Osiedla się w Ostrowi na stałe pierwszy lekarz - Leon Onaszko.
|
1835
|
Ukaz carski o darowaniu zasłużonym urzędnikom i wojskowym dóbr folwarcznych kościelnych i wójtowskich. W latach następnych powstały "majoraty" oddawane najczęściej w dzierżawę a lasy do wyrębu.
|
1837
|
Rozporządzenie Komisji Rządowej Przychowów i Skarbu likwiduje bartnictwo w lasach.
|
1838
|
Hrabia Wincenty Krasiński wystawił w Opinogórze pomnik upamiętniający miejsce w którym 10 września 1454 roku zmarł Książe Bolesław IV (miał 63 lata).On nadał prawa miejskie Ostrowi. i innym miastom.
|
1841
|
Wprowadzono w Królestwie Polskim rosyjski system monetarny (ruble i kopiejki) jako jedną z represji po powstaniu listopadowym.
|
1847
|
Raport magistratu m. Ostrowi wymienia: 3 cegielnie , 3 wytwórnie terpentyny , 7 = fabryk = sukna , 7 wiatraków , 2 wytwórnie krochmalu, 4 olejarnie , 1 browar , 1 wytwórnia octu , do 300 rzemieślników i do 200 handlujących.
|
1854
|
W Ostrowi przeprowadzono pierwsze szczepinie 144 dzieci przeciwko ospie.
|
1860
|
Rozpoczyna produkcję cukrownia w Grodzisku w powiecie ostrołęckim. Rolnicy zwiększają powierzchnię upraw buraków cukrowych.
|
1861
|
16 maja ukaz cara Aleksandra II zmienia pańszczyznę na opłatę pieniężną ale bardzo wysoką (7- 12 kopiejek za dzień pieszy i 20 - 35 za sprzężajny - w zależności od cen zboża.
|
1861
|
8 (20) października ogłoszenie stanu wojennego w Guberni Płockiej. Naczelnikiem wojennym powiatu ostrołeckiego ppłk Pietrow, a komendantem żandarmów kpt. Denisewicz. Obaj wyjątkowo groźni. W Ostrowi stacjonuje bateria artylerii lekkiej.
|
1862
|
grudzień Rozpoczęcie eksploatacji linii kolejowej Warszawa - Petersburg przez Małkinię - Zaręby Kościelne - Czyżew.
|
1863
|
Dekret Rządu Narodowego o uwłaszczeniu chłopów. Po tym dekrecie chłopi odmawiają odrabiania pańszczyzny w wielu folwarkach.
|
1863
|
W maju przybył do Ostrowi Libawski Pułk Piechoty. Dowódca pułku płk. Surkow był jednocześnie naczelnikiem ostrowskiego oddziału wojennego..
|
1863
|
Powstanie Styczniowe- w nocy 4 na 5 maja powstańcy pod dowództwem Ignacego Myskowskiego rozbili pod Stokiem kolumnę wojsk carskich. Wzięli jeńców, broń i sprzęt taborowy. Była to jedyna zwycięska bitwa w okolicach Ostrowi.
|
1863
|
13 maja nastąpiła pod Kietlanką nieudana zasadzka powstańców pod dowództwem Ignacego Mystkowskiego na pociąg z wojskiem carskim. Wśród wielu powstańców zginął ich dowódca..
|
1863
|
23 maja w lesie koło Łączki (okolice Długosiodła) nastąpiła klęska oddziału partyzanckiego pod dowództwem płk Karola Fryczego, który zmarł i jest pochowany w Porębie.
|
1863
|
3 czerwca Powstanie Styczniowe - wielogodzinna bitwa pod Nagoszewem. Na mogile poległych tam 103 Polaków wzniesiono dnia 3 czerwca 1917 r. stojący do dziś pomnik.
|
1864
|
18 marca Ukaz o nadaniu chłopom ziemi na własność(wymuszony przez dekrety powstańczego Rządu Narodowego) Miejsce pańszczyzny zastąpił wysoki podatek gruntowy.
|
1864
|
Administracja carska nakazała utworzenie dekanatów w miastach powiatowych. Dekanat ostrowski powstał po likwidacji andrzejewskiego i wyszkowskiego.
|
1864
|
Ucisk popowstaniowy. Skonfiskowano dobra kościelne. Rozwiązano zakony (wśród nich reformatów w Zarębach Kościelnych).
|
1864
|
dnia 4 marca odbyła się w Ostrowi kolejna egzekucja na uczestnikach powstania Józefie Mrozie i Teofilu Wądołowskim. Wydarzenie to upamiętnia krzyż wystawiony u zbiegu obecnych ulic Sikorskiego i Orzeszkowej.
|
1864
|
Śledztwa i zesłanie na Syberię (z wyrokami do 25 lat) kilkudziesięciu uczestników powstania styczniowego z Ostrowi i okolicy. Wielu z nich tam zmarło.
|
1865
|
Zniesiono dziesięcinę a duchowieństwo przeniesiono na etaty państwowe.
|
1865
|
Ludność Ostrowi przekroczyła 5000 ale było aż 64% żydów.. Było 413 domów drewnianych i 13 murowanych. Żydzi posiadali już 38% domów.
|
1866
|
31 grudnia Utworzono powiat ostrowski.Obejmował teren dawnych nurskiego, ostrowskiego i części kamienieckiego położonej między Bugiem i Narwią. Powierzchnia to 1550 km 2, ludności 57000.Wtedy też utworzono gminy i ich samorządy - zebrania gminne..
|
1866 do 1868
|
Budowa szosy Ostrołęka - Ostrów - Małkinia..
|
1867
|
W wyniku uwłaszczenia (1864 r.) chłopi powiatu ostrowskiego otrzymali ok. 45000 ha ziemi.
|
1868
|
Wprowadzono język rosyjski w administracji, w 1874 i w sądach a od 1881 w całym szkolnictwie.
|
1874
|
Powstał w Ostrowi Komitet Sanitarny mający na celu podnoszenie stanu zdrowotnego ludności.
|
1874-1893
|
Śmiertelność w Guberni Łomżyńskiej wynosiła do rocznie 30 osób na 1000 mieszkańców i byłą najwyższa w Królestwie Polskim. Powodowały to epidemie ospy, tyfusu i cholery.
|
1875 do 1880
|
Budowano kościół murowany w Jasienicy w stylu neogotyckim.
|
1880-1895
|
Działająca w tych latach w Ostrowi fabryka wyrobów tytoniowych zatrudniała 40 do 100 osób.
|
1881
|
Założono w Ostrowi Ochotniczą Straż Ogniową. Pierwszym prezesem był Julian Nowca - aptekarz a naczelnikiem Edward Awejde- sędzia. Stowarzyszenie to działa do dziś.
|
1885
|
Czynne były urzędy pocztowo- telegraficzne w Czyżewie , Małkini, Ostrowi a w następnych latach w Nurze i Zarębach Kościelnych.
|
1885-1900
|
W tych latach było w powiecie ostrowskim 20 szkółek z jednym i 3 w Ostrowi (w tym jedna żydowska)z dwoma nauczycielami.
|
1889
|
W powiecie ostrowskim było 97 wiatraków (w Ostrowi 18) i 18 młynów wodnych.
|
1890
|
W powiecie ostrowskim było 4 lekarzy i 12 felczerów. Apteki w: Czyżewie , Nurze , Ostrowi , Zarębach Kościelnych.
|
1890
|
Własności dworskiej było w pow. ostrowskim 79. w tym 13 majoratów i 3 należące do żydów.
|
1890
|
Rozpoczęło działalność Ostrowskie Towarzystwo Dobroczynności (funkcjonowało przez następne 50 lat).
|
1890
|
Wymienione gminy miały największą powierzchnię leśną: Poręba 63%, Brańszczyk 50% , Długosiodło 45 %..
|
1891-1893
|
Na przedmieściach Ostrowi wybudowano dwa zespoły koszarowe. Do sierpnia 1915 roku stacjonowały tam: przy szosie Ostrołęckiej 23 Pułk Piechoty Sybirskiej i 24 Pułk Piechoty Nizowskiej, przy szosie Różańskiej 6 Pułk Artylerii Polowej. Robotnicy zatrudnieni przy pracach budowlanych osiedlili się w Ostrowi. Ludność miasta szybko wzrosła.
|
1893
|
Oddanie do użytku linii kolejowej na odcinku Małkinia - Ostrów - Ostrołęka..
|
1893
|
W Ostrowi mieszkało 7914 osób: Żydów 62,3, katolików 37,0 , prawosławnych 0,5 , ewangelików 0,2 %.
|
1893
|
Struktura społeczna mieszkańców powiatu (bez m Ostrowi)to: chłopi 66 , szlachta 2O , mieszczanie 11 , inne grupy 3 %.
|
1894
|
Użytkowanie gruntów w pow. ostrowskim było: orne 47.2 , łąki i pastwiska 14.7, lasy 21.4 , nieużytki 6.7, inne 4.3 %.
|
1894
|
7 października Biskup Płocki Michał Nowodworski konsekrował w Ostrowi kościół murowany. Budowa trwała od 1885 roku za staraniem proboszcza Adama Prusa Jarnutowskiego.
|
1895-1907
|
W podanych latach wyemigrowało (głównie do USA) z pow. ostrowskiego 12000 osób.
|
1897
|
Rozpoczęcie eksploatacji linii kolejowej Tłuszcz - Ostrołęka przez Wyszków- Pasieki - Goworowo..
|
1898
|
Powstało (i działa do dziś) Towarzystwo Oszczędnościowo - Pożyczkowe w Ostrowi.
|
1898-1899
|
Mimo sprzeciwu mieszkańców została wybudowana w Ostrowi cerkiew prawosławna. Stała tu gdzie obecnie pomnik Żołnierza i Partyzanta. Została rozebrana w 1927 r.
|
1899
|
Rozpoczęła wypożyczanie książek pierwsza w powiecie biblioteka publiczna. W roku otwarcia posiadała 140 książek polskich i 61 rosyjskich.
|
1900
|
W powiecie było 110 wsi drobnoszlacheckich , 235 chłopskich i 53 mieszane.
|
1900
|
W powiecie ostrowskim przebywało 6500 żołnierzy rosyjskich. Najwięcej wśród wszystkich powiatów w Królestwie Polskim.
|
1900
|
Uruchomiono 2 duże tartaki w Rostkach k / Małkini.
|
1901
|
3 sierpnia urodził się w Zuzeli Stefan Wyszyński - Prymas Polski w latach 1948-1981.
|
1904
|
Przy Ochotniczej Straży Ogniowej założono teatr amatorski(kierował Ksawery Taczanowski - lekarz) i orkiestrę dętą (kier. Tomasz Kepisty) działającą do dziś.
|
1905
|
Żydzi stanowili -procent ludności w miejscowościach: Czyżewo 92 , Zaręby Kościelne 89 , Ostrów 58 , Brok 46 , Andrzejewo 34 , Nur 33.
|
1905
|
i w latach następnych zaczynają w Ostrowi produkcję: zakład wyrobów metalowych (75 robotników) , tartak (1906 r.) , młyn parowy (1906 r.), młyn gazowy (1907 r.).
|
1905
|
Rozpoczęło działalność w Zarębach Kościelnych Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywcze "Zjednoczenie". Istniało do 1939 r.
|
1905
|
27 października powstało w Ostowi pierwsze Koło Polskiej Macierzy Szkolnej z inicjatywy i pod kierownictwem Amelii Harusewiczowej. Szybko powstało 12 takich kół w powiecie. Po ich rozwiązaniu przez władze w 1907 r. działały w konspiracji.
|
1906
|
Wybory do pierwszego parlamentu Rosji - Dumy. Z Guberni Łomżyńskiej posłem został Jan Harusewicz - lekarz i polityk z Ostowi. W trzech następnych kadencjach też pełnił tę funkcję.
|
1907
|
W Ostrowi odbyło się siedem przedstawień teatrów zawodowych z Warszawy i sześć amatorskiego działającego przy Straży Ogniowej.
|
1907
|
Plony z ha w q w powiecie były: żyto 9,0, pszenica 9,6 , jęczmień 9,6 , owies 8,9 , ziemniaki 70,7.
|
1907
|
Ludność niemiecka w gminie Długosiodło stanowiła 14 %. Osiedliła się w I połowie XIX wieku.
|
1908
|
Domów murowanych było: w Ostrowi 23 , w innych miejscowościach powiatu 37.
|
1908
|
Założono w Porębie Spółdzielcze Stowarzyszenie "Dobrobyt".
|
1909
|
Klementyna Kraczkiewicz założyła w Ostrowi 2-letnią prywatną szkołę ponadpodstawową. Istniała do 1915 roku.
|
1910
|
Liczba ludności w Ostrowi 12 814 osób (wzrosła od 1890 r. o 53 %), w Broku 2600 , w Andrzejewie 2200 , w Nurze 1500.
|
1910
|
Powierzchnia uprawy ziemniaków (10 000 ha) była w powiecie trzykrotnie większa jak w 1880 r.
|
1911
|
Powstaje w Ostrowi Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców "Spółka". W 1924 r. połączyło się z powstałą w 1919 r. Spółdzielnią "Robotnik". Po zmianach funkcjonuje do dziś jako PSS "Społem".
|
1911
|
Ukończono budynek Straż Ogniowej z salą widowiskową i remizami na sprzęt. Stał tu gdzie obecny i po 27 latach został rozebrany z powodu pękania murów.
|
1913
|
Ludność powiatu ostrowskiego wynosiła 104 000 osób i wzrosła w ciągu 50 lat o 75 %.
|
1913
|
W Guberni Łomżyńskiej były 173 aparaty telefoniczne. - 1 na 3655 osób.
|
1913
|
Zakończono budowę murowanego kościoła (neogotyk) w Zuzeli. Zniszczony w sierpniu 1944 r., odbudowany do 1957 r.
|
1913
|
Ukazywał się tygodnik "Gazeta Ostrowska" wydawany przez Józefa Jezierskiego właściciela drukarni i księgarni.
|
1914
|
Wśród 13 500 mieszkańców Ostrowi z wykształceniem ponadpodstawowym było 76 osób.
|
1915
|
od 10 sierpnia do 11 listopada 1918 r. miasto i powiat pod okupacją niemiecką.
|
1915
|
W końcu roku rozpoczyna w Ostrowi wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej właściciel tartaku Tejtel
|
1917
|
3 czerwca nastąpiło pod Nagoszewem odsłonięcie pomnika na grobie ponad stu powstańców poległych w bitwie z wojskiem carskim 3 czerwca 1863 r. Na tą manifestację patriotyczną przybyły delegacje z całego powiatu.
|
1917
|
28 sierpnia w koszarach po wojsku carskim w Komorowie została utworzona Szkoła Aspirantów Oficerskich Polskiej Siły Zbrojnej. W listopadzie 1918 r. była przeniesiona do Warszawy.
|
1918
|
11 listopada w Ostrowi odbyło się rozbrojenie Niemców. Na wiecu wybrano Wacława Szaykowskiego - lekarza powiatowego - Komisarzem Miasta i Powiatu.
|
1918
|
Rozpoczyna w Ostrowi działalność 8 klasowe Gimnazjum Żeńskie założone i prowadzone do 1924 (połączenie z męskim) przez Amelię Harusewiczową.
|
1919
|
Powiat ostrowski zajmował powierzchnię 1565 km 2. Jednostki administracyjne to: 1 miasto, 12 gmin wiejskich, 418 wsi, 9 kolonii, 73 folwarki.
|
1919
|
26 styczeń wybory do Sejmu Ustawodawczego. Powiat Ostrowski wchodził w skład III Okręgu Wyborczego z siedzibą w Łomży. Wśród wybranych 9 posłów (8 z prawicy) był Jan Załuska lekarz z Ostrowi (Związek Ludowo- Narodowy).
|
1919
|
9 czerwca odbyły się pierwsze w odrodzonej Polsce wybory do Rady Miejskiej w Ostrowi. Wśród 24 radnych było: 6 z inteligencji, 1 kupiec, 10 rzemieślników, 7 rolników.
|
1919
|
Rozpoczyna działalność Żeńska Szkoła Zawodowa - 2 letnia (krawiectwo, haft, gotowanie)założona przez Janinę Komornicką. Istniała przez następne 15 lat.
|
1920
|
4 sierpnia Ostrów i okolice zajmuje bolszewicka 48 Brygada z 16 Dywizji Strzelców. Przy próbie odbicia miasta zginęło 51 żołnierzy polskich. Zbiorowa mogiła jest na cmentarzu ostrowskim.
|
1920
|
4 sierpnia Bolszewicy zamordowali w Paproci Dużej 54 i w Pęchratce 12 żołnierzy z 201 Ochotniczego Pułku Piechoty (głównie uczniów).Na zbiorowej mogile w Paproci D. wzniesiono kopiec z tablicą pamiątkową.
|
1920
|
20 sierpnia Ostrów i okolice uwolnione od wojsk bolszewickich przez 15 Dywizję Piechoty.
|
1922
|
5 listopad W wyborach do Sejmu powiat ostrowski wchodził do IV Okręgu z siedzibą w Ostrowi. Frekwencja wyniosła: w Okręgu 82% w pow. ostrowskim 80 %. Wśród 4 wybranych posłów był Jan Harusewicz - lekarz z Ostrowi(Chrz. Zw. Jedn. Nar.).
|
1926
|
28 września Szkoła Podchorążych Piechoty została przeniesiona z Warszawy do koszar przy ul. Ostrołęckiej. Była tam do września 1939 r. W koszarach przy ul Różańskiej stacjonował 18 Pułk Artylerii Lekkiej.
|
1926
|
7 grudnia Zarządzeniem ogłoszonym w Monitorze Polskim nr 289 poz. 813 ustalono nazwę miasta Ostrów Mazowiecka.
|
1927
|
17 lipca oddanie do użytku murowanego ratusza w Ostrowi. Inicjatorem i prowadzącym budowę był burmistrz Ludwik Mieczkowski.
|
1928
|
4 marca W wyborach do Sejmu (IV Okręg) w pow. ostrowskim prawica uzyskała 52 % głosów, lewica 48 %. Wśród 4 posłów wybrany był Stanisław Dubois z PPS.
|
1928
|
1 września Oddano do użytkowania okazały budynek (jak pałac) Gimnazjum Koedukacyjnego w Ostrowi. Koszt budowy bardzo duży ponad 1 milion złotych.
|
1929
|
Rozpoczęła produkcję Elektrownia Miejska w Ostrowi. Z energii elektrycznej korzystało wojsko w Komorowie a od 1936 r. mieszkańcy Broku.
|
1930
|
16 listopad W kolejnych wyborach do Sejmu mieszkańcy pow. ostrowskiego (frekwencja 78,5 %) głosowali na: Stronnictwo Narodowe 52 %, BBWR 20 %, Centrolew 18 %.
|
1931
|
W Ostrowi było 1230 budynków mieszkalnych (do 4000 izb), 17800 (w tym 6900 Żydów) ludności.
|
1931
|
Analfabetów było ; w woj. białostockim 23,5 % a w pow. ostrowskim 25,2 %..
|
1931
|
W powiecie ostrowskim zarejestrowane były: samochody ciężarowe i osobowe - 9, motocykle 2.
|
1932
|
W powiecie ostrowskim było zarejestrowanych: 1350 rzemieślników (najwięcej: krawców, szewców, kowali, piekarzy, rzeźników), 917 firm handlowych (najwięcej spożywczych).
|
1933
|
W Ostrowi było firm prowadzonych przez Żydów: rzemieślników 76 %, kupców 87 %.
|
1933
|
Właściciele ziemscy i rolnicy organizują w Ostrowi Spółdzielnię " Skup zboża" działającą do 1948 r.
|
1935
|
Założono Towarzystwo Przyjaciół Broku działające do 1939 r. i reaktywowane w 1975 r.
|
1936
|
Powstało Stowarzyszenie Kupców Polskich w powiecie. Skupiało: 102 sklepy spożywcze, 24 punkty gastronomiczne, 12 piekarni i 11 masarni.
|
1939
|
8 września wojska niemieckie z 12 Dywizji Piechoty i Dywizji Pancernej " Kempf " zajęły bez walki Ostrów.
|
1939
|
12 i 13 września bitwa okrążonych przez Niemców pod Łętownicą ok. 6 000 żołnierzy polskich. Poległo ok. 600, wydostało się do 1200, poszło do niewoli ok.4 000.
|
1939
|
wrzesień do czerwca 1941 r. gminy: Boguty, Jasienica, Szulborze Koty, Warchoły, Zaręby Kość. pod okupacją rosyjską w tzw. Zachodniej Białorusi. Kilka tysięcy mieszkańców wywiezionych na Syberię i do Kazachstanu. Wiele osób tam zmarło.
|
1939
|
11 listopada w lesie na końcu ulicy Warszawskiej k / Ostrowi hitlerowcy zamordowali ok. 500 jej mieszkańców narodowości żydowskiej, którzy nie zdążyli opuścić miasta.
|
1941
|
od 22 czerwca wschodnie gminy powiatu zajęte przez Niemców i włączone do Okręgu Białostockiego. Granica z Generalną Gubernią istniała nadal.
|
1941
|
lato - jesień W lesie koło Mianówka (gm. Szulborze K.) hitlerowcy zamordowali ok. 5000 żydów z okolicznych miejscowości. Miejsce upamiętnione jest dwoma pomnikami.
|
1941
|
jesień Na terenie byłego poligonu artyleryjskiego,. k/ Grądów hitlerowcy założyli obóz zagłady (Stalag 324) dla jeńców rosyjskich. Do jesieni 1943 r. zamordowano tam do 90 000 osób. Na zbiorowych mogiłach wystawiono pomnik.
|
1941
|
listopad Wehrmacht założył w koszarach przy ul. Różańskiej k/ Ostrowi obóz (Stalag 333) dla jeńców wojennych i cywilów. Do sierpnia 1944 roku zamordowano tam do 40 000 ludzi. Od 1961 r. miejsce to upamiętnia pomnik.
|
1941
|
jesień Na tyfus umiera w Ostrowi i okolicy wiele osób. Chorobę rozprzestrzenili uciekający z obozów jeńcy rosyjscy.
|
1943
|
25 maja Partyzanci z Armii Krajowej zastrzelili Starostę Reinholda Ekerta. W odwecie hitlerowcy zamordowali ponad 100 mieszkańców Ostrowi. Na ich zbiorowej mogile w Gutach wystawiono pomnik.
|
1943
|
połowa sierpnia Gestapowcy z Łomży i Jasienicy zamordowali w Ugniewie 40 mieszkańców Dąbrowy i Paproci Małej.
|
1944
|
5 sierpnia Wycofujący się oddział Wehrmachtu dokonał morderstwa 120 mieszkańców Nura, Strękowa i Żeber L.
|
1944
|
28 sierpnia wojska Armii Czerwonej z 96 Homelskiej Dywizji Strzelców (z 48 Armii) pod dowództwem gen. Fatycha Bułatowa wkroczyły do Ostrowi i 50 sąsiednich miejscowości.
|
1944
|
31 sierpnia w lesie koło Pecynki wielogodzinna bitwa ok. 200 partyzantów III Batalionu 13 Pułku Piechoty Armii Krajowej z wycofującymi się Niemcami.. Na zbiorowej mogile poległych tam Polaków odsłonięto 31 sierpnia 1958 r. pomnik.
|
1944
|
2 września ostatnie ludobójstwo hitlerowskie na terenie powiatu nastąpiło w odwecie za bitwy pod Jarząbką i Pecynką. W Lipniaku Majoracie straciło tego dnia życie 448 mieszkańców okolicznych wsi. Na zbiorowej mogile - pomnik.
|
1944
|
2 września Członkowie byłej Komunistycznej Partii Polski (Betlejewski A, Bobowski L., Stefańczuk J., Świerczewski S., Ugniewski K.,) powołali w Ostrowi Miejski Komitet Polskiej Partii Robotniczej, który przekształcił się w powiatowy.
|
1944
|
7 września powołano Miejską Radę Narodową i Zarząd Miejski w Ostrowi z burmistrzem Leonem Zdanowskim.
|
1944
|
8 października powstała Powiatowa Rada Narodowa z przewodniczącym J. Narewskim (PPS) Starostą do 30 czerwca 1948 r. był Stanisław Rogowski (PPS).
|
1945
|
1 do 3o czerwca na terenie powiatu ostrowskiego zanotowano 26 napadów zbrojnego podziemia. Zginęły 32 osoby (w tym 11 członków PPR), 4 funkcjonariuszy UB, 3 MO)..
|
1945-1947
|
Powstawały Gminne Spółdzielnie " Samopomoc Chłopska "we wszystkich gminach powiatu.
|
1947
|
sierpień Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej liczy w powiecie ponad 100 członków.
|
1951
|
Rozpoczyna w Ostrowi działalność Wielobranżowa Spółdzielnia Inwalidów " Warta Pokoju "(początkowo krawcy i szewcy).
|
1953
|
Rozpoczęła produkcję rozbudowana (przerób. roczny drewna 60 000 m 3) Nasycalnia PKP. przy stacji w Ostrowi.
|
1955
|
Powstaje w Ostrowi Powiatowa Spółdzielnia Pracy i Usług Wielobranżowych.
|
1955
|
1 września Szkoła Podstawowa Nr 1 w Ostrowi otrzymuje nowy budynek przy ul. Partyzantów.
|
1957
|
W Komorowie otwiera skup mleka i produkcję Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska.
|
1960
|
Powstaje w Ostrowi Spółdzielnia Mieszkaniowa "Nasz Dom".
|
1961
|
11 luty Technikum Ekonomiczne w Ostrowi wchodzi do nowego budynku przy ul Kościuszki.
|
1962
|
1 marca Akt założycielski Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej podpisało 41 osób (13 nauczycieli).
|
1963
|
1 marca Rozpoczęła w Ostrowi produkcję filia Warszawskich Zakładów Radiowych a w 1964 r. druga w Zawistach Dz. k/ Małkini.
|
1963
|
wrzesień Oddany do użytkowania Szpital Powiatowy na 210 łóżek.
|
1964
|
22 lipca Odsłonięcie w Ostrowi pomnika "Żołnierzom, partyzantom i wszystkim poległym z powiatu ostrowskiego w latach 1939 - 1945 "
|
1964
|
1 września rozpoczęli naukę pierwsi uczniowie 5 letniego Technikum Elektrycznego w Ostrowi.
|
1966
|
Oddana do użytku Szkoła Pomnik 1000-lecia Państwa Polskiego dla Zespołu Szkól Zawodowych w Ostrowi przy ul Rubinkowskiego. Na terenie powiatu wybudowano kilka takich szkół.
|
1969
|
luty Rozpoczyna produkcję w Ostrowi filia Warszawskiego Zakładu Maszyn Budowlanych.
|
1971
|
15 lipca Urząd Pocztowy i Telekomunikacyjny w Ostrowi wchodzi do nowego,budynku.
|
1971
|
28 listopada nastąpiło oddanie do użytkowania mostu kolejowo - drogowego na rzece Bug dającego połączenie Małkini z Treblinką.
|
1972
|
Rozpoczęły produkcję Zakłady Azbestowo Cementowe w Małkini (w 1974 r. ponad 400 pracowników).
|
1974
|
16 lipca Ruszyła w Ostrowi nowa mleczarnia o przerobie dobowym do 120 000 l mleka.
|
1976
|
W Ostrowi uruchomiono mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków
|
1977
|
1 października Rozpoczęła produkcję Fabryka Mebli Skrzyniowych w Ostrowi.
|
1978
|
16 października Ostrów otrzymała automatyczne połączenie telefoniczne z Warszawą.
|
1982
|
Uruchomiono elektryczne połączenie kolejowe Małkini z Warszawą
|
1987
|
Erygowanie parafii w Szulborzu Kotach.
|
1995
|
17 listopada oddany do użytkowania nowy most drogowy na rzece Bug w Broku.
|
Więcej wydarzeń
Kontakt z urzędem:
Starostwo Powiatowe
w Ostrowi Mazowieckiej
ul. 3 Maja 68
07-300 Ostrów Mazowiecka
Kancelaria:
tel. 29 645 71 00
fax: 29 645 71 01
email:
starostwo@powiatostrowmaz.pl
Inspektor Ochrony Danych:
Sebastian Szolnoki
Zastępca Inspektora Ochrony Danych
Michał Mrówka
e-mail: starostwo@powiatostrowmaz.pl
Wydarzenia w miesiącu
Kalendarium
Starostwo Powiatowe w Ostrowi Mazowieckiej
Wszelkie prawa zastrzeżone
Projekt, CMS, hosting - Maxus Net Communications 2015